OC ogólne, OC działalności, OC dla biznesu, OC korporacyjne, OC dla firmy. Pomimo różnego nazewnictwa branżowego lub potocznego, wszystkie wymienione umowy ubezpieczenia łączy jedno – zasady ustalania odpowiedzialności. Okazuje się, że w praktyce takie ustalenie nie jest najprostsze. I często kończy się odmową wypłaty odszkodowania z ubezpieczenia OC działalności.

Dlaczego ubezpieczyciele nie wypłacają odszkodowań?

Warunkiem wypłaty odszkodowania w ubezpieczeniach OC działalności (i nie tylko) jest zbieg odpowiedzialności prawnej ubezpieczonego oraz umownej ubezpieczyciela.

Co to w praktyce oznacza?

Umową ubezpieczenia OC ubezpieczony ceduje tylko część swojej odpowiedzialności na ubezpieczyciela na warunkach zgodnych z Ogólnymi Warunkami Ubezpieczenia. Tę sytuację określa się jako akcesoryjny (drugorzędny) charakter odpowiedzialności ubezpieczyciela. Odpowiada on tylko w takim zakresie i tylko w takich sytuacjach, w których to odpowiada ubezpieczony przez niego sprawca szkody. I tylko na mocy warunków zawartych w polisie ubezpieczenia.

W efekcie należy pamiętać, iż ubezpieczony zawsze będzie ponosił szerszą odpowiedzialność niż ubezpieczyciel.  Oznacza to, że nie zawsze będzie można przypisać odpowiedzialność ubezpieczycielowi za działania ubezpieczonego sprawcy szkody pomimo, iż zgodnie z prawem za szkodę będzie odpowiadał ubezpieczony.

Dlaczego OC dla firmy (może być) jest trudne?

Jak wskazałem powyżej, ubezpieczyciel zrealizuje wypłatę odszkodowania wyłącznie w sytuacji gdy ubezpieczony odpowiada za szkodę w rozumieniu prawa i zdarzenie będzie objęte ochroną ubezpieczeniową. Muszą zatem ziścić się dwie przesłanki by zostało wypłacone odszkodowanie – odpowiedzialność cywilna ubezpieczonego i odpowiedzialność polisowa ubezpieczyciela.

Warto wiedzieć, że w przypadku procedury wypłacenia odszkodowania ubezpieczyciele standardowo działają według prostej kolejności. Najpierw sprawdzają zakres ochrony polisowej. A dopiero w następnym kroku ustalają odpowiedzialność prawną ubezpieczonego.

A co w sytuacji gdy zdarzenie nie znajduje się w zakresie ochrony polisowej? Na przykład, gdy polisa zawiera zapisy, które je wyłączają? Wówczas ubezpieczyciel zajmuje stanowisko odmowne bez obowiązku ustalania odpowiedzialności prawnej.

Wracając jednak do odpowiedzialności prawnej ubezpieczonego, wyróżnić należy dwie zasady odpowiedzialności ubezpieczonego sprawcy. Zasadę winy (art. 415 KC) oraz zasadę ryzyka (art. 435 KC).

Warto wiedzieć, zgodnie z którą zasadą odpowiada Twoja firma.

Wina czy ryzyko?

Zasada winy (art. 415 KC)

Żaden z przepisów kodeksu cywilnego nie wprowadza legalnej definicji winy. W artykule 415 KC znajdziemy tylko enigmatyczną informację. Mówi ona o tym, że każdy kto wyrządził z własnej winy szkodę drugiej osobie jest zobowiązany do jej naprawienia.

Dlatego przyjmuje się, że wina zachodzi wówczas, gdy sprawcy można postawić zarzut obiektywnej oraz subiektywnej niewłaściwości zachowania. Winę można przypisać sprawcy tylko wtedy, gdy istnieją podstawy do negatywnej oceny zachowania z punktu widzenia OBU tych warunków.

Podmioty, których odpowiedzialność kształtuje się na zasadzie winy to m.in.: jednostki samorządowe, wybrane przedsiębiorstwa „niezmechanizowane”, zarządcy nieruchomości, wspólnoty, spółdzielnie.

Zasada ryzyka (art. 435 KC)

W tym przypadku w przeciwieństwie do art. 415 KC, odpowiedzialność sprawcy działającego na zasadzie ryzyka jest niezależna od jego winy. Odpowiedzialność ma charakter obiektywny, a do jej ustalenia wystarczy wskazanie że:

• powstała szkoda,
• pozostaje ona w zwykłym związku przyczynowo skutkowym z ruchem przedsiębiorstwa.

„Ruch przedsiębiorstwa” to sformułowanie wyjęte właśnie z artykułu 435 kodeksu cywilnego. Oznacza ono prowadzoną działalność. Co ważne, wspomniany artykuł uściśla też, jak rzeczone przedsiębiorstwo wprowadza się w ruch. Przy pomocy sił przyrody: elektryczności, pary, gazu, paliw płynnych, itp.

Zgodnie z powyższym dochodzimy do ważnego wniosku.

Zdecydowanie łatwiej przypisać odpowiedzialność za szkodę sprawcy, która odpowiada na zasadzie ryzyka niż na zasadzie winy.

Podmioty działające na zasadzie ryzyka są też zazwyczaj przedsiębiorstwami bardziej rozbudowanymi, o większej skali działalności. O większych możliwościach wyrządzenia znaczącej szkody. Zaliczają się do nich m.in.: zakłady energetyczne, fabryki, producenci, stocznie, przedsiębiorstwa budowlane.

Wyłączenia ochrony w umowach ubezpieczenia OC działalności

W przeciwieństwie do ubezpieczyciela, w tym artykule odwracamy kolejność w procedurze zastanawiania się nad wypłatą odszkodowania. Zaczęliśmy od rozważań na temat odpowiedzialności prawnej. A skończymy na ustalaniu ochrony polisowej ubezpieczeniowego sprawcy.

Co może tu stanowić problem w tym aspekcie? Praktyka pokazuje, że najbardziej kłopotliwe są zapisy zawarte w OWU – Ogólnych Warunkach Ubezpieczeniach.

Ustawa o działalności ubezpieczeniowej jasno wskazuje, że OWU, jak i umowa ubezpieczenia muszą być skonstruowane w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Każde sformułowanie, które nie spełnia tych warunków sąd powinien później interpretować na korzyść ubezpieczającego.

Dlatego też – żeby uniknąć niejasności, które można interpretować na rzecz ubezpieczonego, ubezpieczyciele zabezpieczają się przez zapisy precyzujące. Najważniejsze z nich to wyłączenia.

Dla uproszczenia, można przyjąć 2 rodzaje wyłączeń OC, które właściwie występują we wszystkich OWU rodzimych ubezpieczycieli. Są to wyłączenia bezwzględne (co do zasady niemożliwe do usunięcia) i względne.

Aktualna praktyka rynkowa wskazuje, że nie ma wyraźnej linii oddzielającej od siebie wyłączenia względne i bezwzględne. Dzięki temu aktywny, wymagający broker może w praktyce nie tylko modyfikować treści obowiązujących klauzul ale również w ramach postanowień dodatkowych uzyskiwać ponadstandardową ochronę dla pozostałych wyłączeń (bezwzględnych).

Do takiego grona brokerów zalicza się STBU.

W naszych pozostałych artykułach wskazujemy szerokie doświadczenie w konstruowaniu OC dla firmy. Zachęcamy do przeczytania tekstów o OC Agencji Celnej, ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej dla branży Game Dev oraz o morskim OC Czarterującego.

Zapraszamy też do kontaktu! Znajdziemy odpowiednie rozwiązania ubezpieczeniowe również dla Twojej firmy!

Inne ciekawe treści publikujemy także na naszych profilach w mediach społecznościowych – Facebook, LinkedIn.